Opłata konsumencka to dodatkowa opłata nakładana na produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, mająca na celu zmniejszenie ilości odpadów i promowanie bardziej ekologicznych rozwiązań. Pobierana jest od użytkownika końcowego przy zakupie tych produktów przez jednostki handlu detalicznego, hurtowego oraz gastronomiczne.
Opłata konsumencka dotyczy jednorazowych opakowań wykonanych z tworzyw sztucznych, takich jak:
Kubki na napoje, wraz z pokrywkami i wieczkami.
Pojemniki na żywność, w tym pudełka z pokrywkami lub bez przeznaczone do umieszczania żywności, która:
Jest przeznaczona do bezpośredniego spożycia, na miejscu lub na wynos.
Zazwyczaj spożywana jest bezpośrednio z pojemnika.
Jest gotowa do spożycia bez dalszej obróbki, takiej jak przyrządzenie, gotowanie czy podgrzewanie.
Nie dotyczy to żywności pakowanej fabrycznie oraz paczek i owijek zawierających żywność, np. chipsy, batony, jogurty czy paczki orzechów.
Opłata konsumencka ma zastosowanie w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami, w szczególności odpadami pochodzącymi z opakowań jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych. Obejmuje produkty, które po jednym użyciu stają się odpadem, takie jak plastikowe kubki, talerze, sztućce, czy słomki. Wprowadzenie opłaty konsumenckiej ma na celu zmniejszenie liczby takich odpadów i promowanie ponownego użycia lub recyklingu.
Opłata konsumencka dotyczy głównie opakowań jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, które są powszechnie stosowane przez jednostki handlu detalicznego i gastronomii. Przedsiębiorca prowadzący jednostkę handlu detalicznego, jednostkę handlu hurtowego lub jednostkę gastronomiczną, w której są oferowane produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będące opakowaniami, zobowiązany jest do pobierania opłaty konsumenckiej od użytkownika końcowego* nabywającego te produkty. Opłata ta ma na celu zniechęcenie konsumentów do wyboru produktów jednorazowego użytku, promując tym samym bardziej ekologiczne rozwiązania.
*użytkownik końcowy – to podmiot nabywający produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, opakowania jednorazowe z tworzyw sztucznych lub napoje lub żywność w opakowaniach jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych w celu ich wykorzystania na potrzeby własne, bez dalszej odsprzedaży.
Tworzywa sztuczne, będące opakowaniami jednorazowego użytku, stanowią poważny problem dla środowiska ze względu na ich długotrwały rozkład i trudności związane z recyklingiem. Z tego powodu, opłata konsumencka ma wspierać działania zmierzające do zmniejszenia ilości odpadów z tworzyw sztucznych wymienionych w odpowiednich przepisach. Produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienione w regulacjach są objęte obowiązkiem pobrania opłaty, a przedsiębiorcy mają obowiązek informować konsumentów o jej istnieniu.
Nowelizacja wprowadza istotne zmiany dla przedsiębiorców z branży gastronomicznej. Nowe obowiązki dotyczą przedsiębiorców prowadzących punkty gastronomiczne, które oferują dania na wynos w jednorazowych opakowaniach z tworzyw sztucznych, food trucków, które korzystają z tego rodzaju opakowań, cateringów dostarczających gotowe dania do biur oraz firm oferujących catering dietetyczny z dietami pudełkowymi.
Przedsiębiorcy prowadzący jednostkę handlu detalicznego, hurtowego lub gastronomiczną, w której oferowane są produkty spożywcze w jednorazowych opakowaniach z tworzyw sztucznych (np. opakowania na napoje i żywność), będą zobowiązani od 1 stycznia 2024 roku do pobrania opłaty od użytkowników końcowych, którzy nabywają te produkty lub same opakowania.
Przedsiębiorcy muszą prowadzić ewidencję nabytych i wydanych opakowań jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych. Ewidencja dotyczy opakowań na napoje i żywności, a obowiązek ten obejmuje również przedsiębiorców używających urządzeń vendingowych do pakowania i oferowania produktów w takich opakowaniach. Brak lub niewłaściwe prowadzenie ewidencji przez odpowiedni okres może skutkować karą pieniężną od 500 zł do 20 000 zł.
Szczegółowe stawki opłat wynoszą:
0,20 zł za sztukę kubka na napoje (z pokrywką lub bez).
0,25 zł za sztukę pojemnika na żywność (z pokrywką lub bez).
Głównym celem wprowadzenia opłaty konsumenckiej jest ograniczenie negatywnego wpływu opakowań jednorazowych na środowisko oraz promowanie działań na rzecz ich recyklingu lub ponownego wykorzystania. Produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych stanowią poważny problem ekologiczny, a opłata konsumencka ma na celu zmniejszenie ilości tych produktów na rynku oraz wprowadzenie bardziej odpowiedzialnego podejścia do ich użytkowania.
Opłata konsumencka to narzędzie mające na celu ograniczenie ilości odpadów z tworzyw sztucznych i promocję bardziej ekologicznych alternatyw. Została wprowadzona, aby zwiększyć odpowiedzialność zarówno przedsiębiorców, jak i konsumentów w zakresie użytkowania produktów jednorazowego użytku. Przedsiębiorcy, oferujący takie produkty, muszą pobierać odpowiednie opłaty, co ma wpłynąć na zmianę nawyków konsumenckich oraz poprawę stanu środowiska.